В современных условиях, когда происходят глубочайшие изменения в жизни общества, одним из центральных направлений работы с подрастающим поколением становится патриотическое воспитание. Сейчас  возникает необходимость вернуться к лучшим традициям нашего города, к его вековым корням, к таким понятиям, как род, родство, Родина.

Тема патриотического воспитания очень актуальна, поэтому имеет место во многих документах по дошкольному образованию.

Патриотическое воспитание – целенаправленный процесс воздействия на личность с целью формирования патриотизма, как качества, проявляющегося в любви к своему Отечеству, служению ему.

В детские годы формируются основные качества человека, поэтому важно напитать восприимчивую душу ребенка возвышенными человеческими ценностями, зародить интерес к истории Беларуси. Воспитание чувства патриотизма у дошкольников – кропотливая работа, которая должна вестись систематически, планомерно, во всех возрастных группах, разных видах деятельности и по разным направлениям.

Большое значение в патриотическом воспитании имеет разнообразная деятельность дошкольников. Быть патриотом – не только знать и любить свою Родину, но и активно работать на ее благо. Для этого используем разные формы: целевые прогулки, экскурсии, беседы, чтение художественной литературы, праздники, развлечения и др.

Образовательную деятельность с воспитанниками проводим с использованием наглядного материала. Использование игровых приемов повышает познавательную активность детей, создает эмоциональную атмосферу. Тематическое планирование является необходимым условием для целенаправленной работы, позволяет устанавливать логические связи между различного рода сведениями: «Мой город», «Твои защитники», «Моя семья» и др. Важно, чтобы  дети воспринимали материал, активно думали. Этому способствуют такие методические приемы, как сравнение, вопросы, индивидуальные задания, обращения к опыту детей, дидактические игры.

Эффективным средством  является использование художественных материалов.

Народные игры играют важную роль в патриотическом воспитании. В них отражается образ жизни людей, их труд, быт, национальные устои. Народные игры, имея нравственную основу, учат дошкольников обретать гармонию с окружающим миром.

1. В младшем и среднем дошкольном возрасте особое внимание уделяем развитию представлений о близком социальном окружении.

Основными методами патриотического воспитания в младшей группе выступают:

• организация жизненных и игровых ситуаций, дающих возможность осваивать опыт доброжелательного отношения к близким, взрослым;
• инсценировок с игрушками, демонстрирующими образцы взаимоотношений в детском саду и в семье;
• наблюдение за отношением взрослых в детском саду;
• хороводные игры, игры-имитации;
• чтение стихов, потешек, сказок на тему доброты, любви к родителям;
• рассматривание иллюстраций, сюжетных картинок с изображением семьи, предлагает назвать членов семьи, их действия, выделить общее радостное настроение;
• рассматривание семейных фотографий и др.

2. В средней группе  вовлекаем детей в разговор о семье, семейных событиях.

Семейные фотографии, обращаем внимание на черты их сходства с родителями, в семье все заботятся друг о друге. Увлекают детей игры на семейные темы, где разыгрываются различные сюжеты из жизни. Знакомим воспитанников со стихами, песенками, в которых отражаются события из жизни семьи, труд родителей. Организуем ситуации «добрых дел»: в подарок родителям сделать коллективную аппликацию, подарить рисунки.

3. В старшем дошкольном возрасте у детей закладываются основы гражданственности, развивается интерес к Родине на эмоционально-чувственном уровне.

В старшей группе используем такие методические приёмы патриотического воспитания:

• этические беседы о городе, родной стране, мире;
• экскурсии, наблюдения за деятельностью людей и общественными событиями;
• рассматривание иллюстраций об особенностях природы Беларуси, разных стран;
• знакомство с элементами национальной культуры;
• обсуждение и составление рассказов о профессиях родителей и горожан.

При знакомстве дошкольников с историей родного города,  приходится много рассказывать, поэтому при составлении рассказа обращаем внимание на такие моменты:

• по ходу рассказа необходимо использовать наглядный материал (фотографии, репродукции картин, схемы), рисунки мелом на доске;
• составляя рассказ, нужно включить вопросы к детям, необходимые для активной познавательной деятельности, учить рассуждать. В этом случае рассказ воспитателя превращается из монолога в своеобразную беседу с детьми;
• рассказывая о каких-то исторических событиях, не следует часто употреблять даты, т.к. в дошкольном возрасте детям недоступна хронология. Но, чтобы дети поняли, что события происходили давно, следует употреблять такие выражения «это было очень-очень давно», «это было тогда, когда ваши папы и мамы были маленькими» и т.д.;
• язык рассказа должен быть простым. Если в рассказе встречаются незнакомые слова, например: «князь», «полководец» следует объяснить их значение.

В процессе знакомства детей с достопримечательностями родного города, рассказываем о различных архитектурных сооружениях, храмах. В этом случае, достаточно выделить что-то главное, что отличает то или иное здание от других. Сейчас к нам постепенно возвращается национальная память, и мы по-новому начинаем относиться к старинным праздникам, традициям, фольклору, художественным промыслам, декоративно-прикладному искусству.

 Широко используем все виды фольклора (сказки, песенки, пословицы, поговорки и т.д.). В  устном народном творчестве как нигде сохранились особенные черты русского характера, присущие ему нравственные ценности, представления о добре, красоте, правде, храбрости, трудолюбии.

Большое место в приобщении детей к народной культуре занимают народные праздники и традиции, в которых отражаются накопленные веками тончайшие наблюдения за характерными особенностями времен года, погодными изменениями, поведением птиц, насекомых, растений, связанных с трудом и различными сторонами общественной жизни человека.

Очень важно ознакомить детей с народной декоративной росписью способной увлечь ребят национальным изобразительным искусством.

Метод проектов один из перспективных методов, способствующих решению проблемы патриотического воспитания, развивающий познавательный интерес, формирующий навыки сотрудничества. Основная его цель – развитие свободной творческой личности ребенка, возможность почувствовать себя исследователем, объединить детей, родителей. В  группах целесообразно разработать  такие педагогические проекты как: «Мой город», «День матери» и «День победы». Метод проектов эффективен во всех возрастных группах.

Использование информационно-коммуникационных технологий – актуальное и эффективное средство для патриотического воспитания дошкольников. Информационно-коммуникационные технологии используем при рассматривании наглядного материала, просмотре мультимедийных презентаций, мультфильмов, прослушивании песен и стихов и др.

Используя предлагаемые формы и методы патриотического воспитания, необходимо показать детям красоту своего родного города, познакомим с талантом русского народа, научим детей любить свой город и свою страну, и гордиться тем, что они живут в такой прекрасной стране, как Беларусь.

Патриотизм – это чувство любви к Родине. Духовный, творческий патриотизм надо прививать с раннего детства. Но подобно любому другому чувству, патриотизм обретается самостоятельно и переживается индивидуально. Он прямо связан с личной духовностью человека, ее глубиной. Поэтому, не будучи патриотом сам, педагог не сможет и в ребенке пробудить чувство любви к Родине. Именно пробудить, а не навязать, так как в основе патриотизма лежит духовное самоопределение.

Письмо о Беларуси

День Независимости – особый праздник в детском саду

Беларусь 3 июля отмечает День Независимости – это не только главный государственный праздник, символ национальной гордости, но и дань героизму и мужеству белорусов. Мы с благодарностью вспоминаем о бессмертном подвиге фронтовиков, партизан, подпольщиков, тружеников тыла, которые в годы суровых испытаний сделали все возможное и невозможное для Победы. В рамках празднования Дня Независимости Республики Беларусь в учреждении дошкольного образования прошли тематические мероприятия. Ребята беседовали о своём городе, пели песни, читали стихи о своей Родине, участвовали в в  конкурсе детских рисунков  «Я люблю Беларусь». 

13 мая нашем детском саду  прошло мероприятие ,посвященное Дню Государственного флага,Государственного герба и Государственного гимна Республики Беларусь. Были проведены комплексные игровые  беседы "Один флаг-одна Беларусь".С воспитанниками закрепили,что означают основные элементы Государственного герба,где и когда используется государственная символика.  Ребята исполняли гимн,читали стихи о Родине.

День Победы

Праздник весны и труда

День единения народов Беларуси и России отмечается ежегодно 2 апреля. Именно тогда, в 1996 году, президенты двух государств подписали договор «Об образовании Сообщества России и Беларуси». Факт подписания положил начало процессу взаимной интеграции стран. Он символизирует близость братских народов не только на культурном и историческом уровне.

С этой знаменательной даты началась целенаправленная работа по строительству Союза Беларуси и России.Это праздник, который воплощает в себе наше братство и дружбу, добрососедство, взаимопонимание и всестороннее сотрудничество в самых разных сферах. В преддверии Дня единения народов Беларуси и России в нашем учреждении в старшей группе 31 марта прошли тематические  беседы, развлечение "Хоровод народных игр" .

С чего начинается Родина?

С картинки в твоём букваре,

С хороших и верных товарищей,

Живущих в соседнем дворе.

А может, она начинается

С той песни, что пела нам мать,

С того, что в любых испытаниях

У нас никому не отнять.

                    М.Л. Матусовский.

Детство – ответственный этап в становлении личности и ее нравственной сферы. Понятие патриотизма многообразно по своему содержанию – это и уважение к культуре своей страны, и ощущение неразрывности с окружающим миром, и гордость за свой народ и свою Родину. Ребенок с первых лет жизни должен сердцем и душой полюбить свой родной край, культуру, испытывать чувство национальной гордости, что называется «пустить корни в родную землю».

Любовь к Родине начинается у ребенка с отношения к семье, к самым близким людям – к матери, отцу, бабушке, дедушке. Это корни, связывающие его с родным домом и ближайшим окружением; с восхищения тем, что видит перед собой малыш, чему он изумляется и что вызывает отклик в его душе.

Есть Родина большая и родина малая. Большая Родина – это наша необъятная страна Беларусь. А малая родина – это место, где человек родился и живет. Для нас этой родиной является наш славный город Березовка. Сейчас модно и пользуются спросом поездки за границу для отдыха в период отпуска, все стремятся в дальние места. И так складывается, что дети больше знают о других странах, чем о родной стороне, где они родились, и живут. А попробуйте организовать поездки, экскурсии по родному краю. Вы удивитесь сами, и обогатите внутренний мир вашего ребёнка открывшимися возможностями. Красота природы, богатое историческое прошлое и настоящее края, таланты народа, его уникальные умения в прикладном народном творчестве, настоящая кладовая познаний родного края. Есть современное хорошее понятие как сельский туризм. Как раз он и помогает открывать уникальные стороны жизни родного края.

       Уважаемые родители! Дошкольное детство – пора открытий. Задача взрослых – помочь ребёнку делать открытия, наполнив их воспитывающим содержанием, которое бы способствовало формированию у него нравственных чувств. Пусть маленький человек с вашей помощью открывает красоту нашего города, удивляется тому что, казалось бы, давно ему известно. Взрослые, гуляя с дошкольником, каждый раз находят объект для наблюдения. Вот ребёнок видит свою улицу утром, когда идёт в детский сад. Это улица деловая, размеренно спешащая. С группами людей. Одна сторона улицы озарена солнцем, другая в тени. Вечерняя улица совсем иная: дома кажутся выше, небо на фоне ярких фонарей - бездонно тёмным. Ребёнок видит зимнюю улицу, когда выпал первый снег, и весеннюю с искрящейся капелью, с лужицами – зеркалами, отражающими солнечных зайчиков, летнюю улицу, озарённую  светом, и осеннюю – серыми дождями. А сколько радости возникает у дошкольника при виде предпраздничной улицы, украшённой флагами, транспарантами. Гирляндами цветов и огней! Всё это впечатления, помогающие ему знакомиться с улицей в разных ракурсах. Открывая новое в привычном, обыденном. Так ребёнок с помощью близких всматривается в то, что его окружает, видит трудовую и праздничную жизнь родного городка.

Четырёхлетний малыш способен усвоить название своей улицы и той, на которой находится детский сад. Внимание ребёнка постарше полезно привлечь к тем объектам. Которые расположены на ближайших улицах: парк, школа, дом культуры, библиотека, почта, центральная площадь. Рассказать об их названиях, подчеркнуть, что все это создано для удобства людей.

Расширить круг представлений о родном городе, дать о нём некоторые доступные для ребёнка исторические сведения, показав всё то, что свято чтут люди, - значит раздвинуть горизонты познаваемого, заронив в детское сердце искорку любви к Родине.

Воспитание детей – дело не только нас, воспитателей и педагогов. Неотъемлемой частью в этом деле является личный пример родителей. Вы, уважаемые родители – первые воспитатели ребёнка. Поэтому, в выходные дни совершайте с детьми экскурсии по памятным местам. Ведь малая родина - это всегда близкий нашему сердцу край. Пусть он станет таким и для наших детей. К. Паустовский говорил: «Человеку нельзя жить без родины, как нельзя жить без сердца, нельзя любить то, чего не знаешь». Поэтому наша задача – научить детей любить свой край, а, следовательно, больше узнавайте о нём, умейте ценить его историю.

Уважаемые родители!

Любите свой край! И свою любовь к нему передавайте детям.разгарнуць » / « згарнуць

Понятие «среда» предполагает систему, включающую взаимосвязь предметного и личного характера. Через среду воспитанники адаптируются к социальной действительности.

Создание предметно-развивающей среды базируется на принципах, которые положены в основу содержания учебной программы дошкольного образования, так как содержание учебной программы «ориентировано на развитие способностей детей в различных видах деятельности и создание оптимальных условий для стимулирования и поддержки эмоционального, нравственного и интеллектуального развития и саморазвития ребёнка, проявления самостоятельности, инициативности».

Моделирование предметно-пространственной среды должно быть основано на психолого-педагогических, санитарно-гигиенических, физиологических, эстетических данных. Национальная направленность среды поможет детям осознать себя частью белорусского народа.

Подход к созданию в группах «национальных», «патриотических», «этнокультурных» и других уголков национальной направленности внесёт хаотичность и беспорядочность в детскую игровую среду. Подбор великого множества альбомов, иллюстраций, фото о прошлом и настоящем нашей Родины, всевозможных объектов декоративно-прикладного искусства, дидактических и настольно-печатных игр (например, серии «Твоя столица»), государственной символики и др., не подчёркивает национального характера предметно-развивающей среды группы. Вышеперечисленный материал обязательно должен иметь место в предметно-развивающей среде группы, но должен быть рассредоточен по разным уголкам.

Например, настольно-печатные игры о природе Беларуси могут находиться в уголке природы или центре познавательной практической деятельности. Портреты известных людей Беларуси (писатели, космонавты, герои ВОВ и др.) займут почётное место в книжном уголке. Альбомы по декоративно-прикладному искусству, произведения живописи лучше разместить в уголке изобразительного творчества. А сами изделия декоративно-прикладного искусства будут рассредоточены в разных местах группы как элементы дизайна национальной направленности.

Если говорить о предметно-игровой среде как развивающей, то в первую очередь необходимо обеспечить постоянную смену материала в группе в соответствии с темами недели, сезонами, яркими событиями в Республике Беларусь, народными и государственными праздниками.

В средних и старших группах должны иметь место «уголки государственной символики». Их назначение – помочь в формировании системы воспитания уважения и гордости за государственные символы Республики Беларусь.

Уголок государственной символики представлен государственными символами – герб, флаг. Государственная символика должна быть представлена в едином оформлении: в одной или двух одинаковых рамках; герб и флаг – в рамочной окантовке, либо флаг – в настольном варианте. Кроме государственных символов, в уголке государственной символики может размещаться геральдика родного города (флаг, герб). Однако государственная символика по отношению к геральдическому флагу и гербу должна находиться на переднем плане и более почётном месте. Хорошим дополнением уголка государственной символики будет карта Республики Беларусь (в старшей группе) и элементы декора уголка (букет из колосьев пшеницы и васильков, коробочек льна, рушник с национальным узором и др.).

Впервые уголок создаётся в средней группе с участием детей при прохождении темы «Государственные символы Республики Беларусь». Сам уголок размещается на самом почётном месте в группе.

Оснащение предметно-развивающей среды должно соответствовать определенным требованиям:

1. целесообразности размещения “экспонатов”,
2. научности и достоверности представленного материала;
3. возрастной адресности;
4. качеству и эстетической направленности;
5. воспитательной и развивающей направленности.

Разнообразить содержание предметно-развивающей среды разных возрастных групп можно с помощью следующих «экспонатов».

Младший возраст (4-й год жизни):

• генеалогическое дерево (бабушка, дедушка, мама, папа, ребёнок);
• альбомы: “Моя семья”, “Мой город Каменец”, “Наш детский сад”;
• художественная литература с иллюстрациями: стихи о родном городе, потешки, скороговорки, сказки;
• книжки-раскраски: “Моя улица”, “Мой дом”, “Мой детский сад”;
• кукла в белорусском костюме.

Средний возраст (5-й год жизни):

• генеалогическое дерево (бабушка, дедушка, мама, папа, ребёнок, брат, сестра, тётя, дядя);
• альбомы: “Моя семья”, “Мой город Каменец”, “Наш детский сад”, «Моя Беларусь»;
• иллюстрированные книги с произведениями народного искусства, белорусских авторов:
• белорусские игрушки;
• настольно-печатные игры: «Мой город», «Моя улица»;
• образцы белорусской посуды, одежды;
• куклы в белорусских костюмах.

 Старший возраст (6-7-й годы жизни):

• альбомы и наборы открыток: “Наш детский сад”, “Наша семья”, “Наш город” (образование, культура, спорт, медицина, промышленность), “Наша область”, “Беларусь” (города, костюмы, национальная кухня);
• предметы искусства (изделия народных умельцев, декоративно-прикладного искусства, народные игрушки);
• предметы одежды и быта, геральдика Беларуси;
• книги белорусских авторов, иллюстрации к произведениям, портреты белорусских писателей, Красная книга Республики Беларусь;
• флаг, герб Беларуси;
• макет «Мой город», план “Детский сад”;
• презентации о городе Каменец, о природе Беларуси, о достопримечательностях республики Беларусь;
• куклы в национальных;
• макет белорусской избы;
• карты Беларуси, города Каменец;
• портреты знаменитых людей Беларуси;
• дидактические игры: «Беларуская лялька», «Беларускія казкі».

Малыя фальклорныя жанры - мініяцюрныя паэтычныя творы, створаныя для дзяцей, якія маюць канкрэтны педагагічны кірунак. Яны ўпрыгожваюць мову педагога, робяць яе вобразнай і прыгожай, прыцягваюць увагу дзяцей. Забаўлянкі, пястушкі прыносяць радасць дзецям, выклікаюць у іх жаданне паўтараць словы за дарослымі, выконваць заданні выхавальніка, удзельнічаць у агульных гульнях.

     Пястушкі выкарыстоўваюцца педагогамі ў розных рэжымных момантах: пад гукі гэтых вершаў і песень дзеці ахвотна мыюцца, прымаюць ежу, займаюцца. Жыццё дзіцяці становіцца цікавейшым, ярчэйшым, а ў яго самога лепш развіваюцца памяць, мысленне, увага, маўленне, а калі яно выконвае канкрэтныя рухі, то развіваюцца каардынацыя, узгодненасць, спрытнасць. У час расказвання пястушкі спярша выкарыстоўваецца нагляднасць, потым тлумачыцца сэнс новых слоў, улічваюцца вопыт і веды дзяцей.

     Калыханкі- першыя для дзяцей ўзоры мастацкага слова. Навакольны свет у іх падаецца ў вобразах, даступных і зразумелых.

Ходзіць кот па сенажаці.
Кліча сон ён ля дзіцяці.
ой, сонечку-галубочку,
Прыспі маю Волечку.

     У беларускім фальклоры шмат прыказак і прымавак. Дзеці з інтарэсам успрымаюць іх кароткі змест. Многія прыказкі і прымаўкі маюць павучальнае значэнне: яны ўсхваляюць працавітасць, гаспадарлівасць, умельства, вучаць любіць родны край, Радзіму, асуджаюць гультайства, зайздрасць – усё адмоўнае. Падбіраюцца яны па канкрэтнай тэме: пра Радзіму, працу, хлеб, навуку, поры года, з’явы прыроды, народныя прыкметы.

     Павучальнасць прыказак і прымавак разумеецца дзецьмі паступова, і глыбіня іх разумеецца ў большай меры залежыць ад таго, насколькі часта выкарыстоўваюцца яны ў патрэбных момантах. Асабліва часта нашы выхаванцы прымяняюць іх у працоўнай дзейнасці, пры выкананні адказных даручэнняў.

Загадка – кароткае паэтычна-вобразнае апісанне прадмета або з’явы, якое даецца, як правіла, у форме пытання і адгадваецца па другарадных адзнаках, па прыкметах падабенства.

     Лічыцца, што галоўная функцыя загадкі – развіваць ў чалавека мастацка-вобразнае мысленне, паэтычны погляд на рычаіснасць. У мінулым загадка служыла сродкам выпрабавання разумовых здольнасцей, іншасказальная, загадкавая форма з поспехам выкарыстоўвалася ў ваенных і пасольскіх справах. Загадкі, песні-загадкі надзвачай шырока ўжываліся ў вясельных абрадах, напрыклад, з мэтай “праверкі” разумовай сталасці жаніха.

     Каштоўнасць традыцыйнай загадкі ў тым, што яна ў высокапаэтычнай форме адлюстроўвала гаспадарчую і творчую дзейнасць чалавека, яго жыццёвы вопыт, побыт, працу, жывёльнасць, расліннасць, будову сусвету і да нашых дзён мае вялікае эстэтычна-мастацкае значэнне для выхавання дзяцей.

Загадкі:
Без кораня, а расце. (Камень)
Без ног бяжыць, без воч глядзіць. (Вада)
Лата на лаце, ніткі не знаці. (Капуста)
Цераз мяжу брат брата не бачаць. (Вочы)

     Яркую акрэсленую выхаваўчую накіраванасць маюць беларускія народныя песні. Праз іх тэксты, лексіку дзеці ўзбагачаюць уяўленні аб наваколлі, прыродных з’явах, знаёмяцца з прыладамі працы, беларускімі назвамі месяцаў, дзён тыдня, нацыянальнымі стравамі, значна пашыраецца актыўны слоўнік.

     Праз песню знаёмім выхаванцаў з лепшымі рысамі характару беларусаў: шчырасцю, чуласцю, сціпласцю, уважлівасцю. Фальклорныя песня дапамагае развіццю эмацыянальнай сферы дзяцей, падрыхтоўвае да выканання пэўных сацыяльных роляў.

     Заняткі па азнаямленню дзяцей з вуснай народнай творчасцю пройдуць цікава, калі да іх удзелу далучыць бабуль і дзядуль, артыстаў тэатру, супрацоўнікаў музеяў, народных майстроў.

     Пры арганізацыі адукацыйнага працэсу у адпаведнасці з патрабаваннямі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі варта памятаць, што першаасновай народнай педагогікі лічыцца культ працы, умелых рук і разумення свайго месца ў прыродзе, таму працоўная дзейнасць, спалучэнне яе з творамі вуснай народнай творчасці дазволіць зацікавіць дзяцей сумеснай працай.

     На музычных занятках выхаванцы знаёмяцца з асаблівасцямі беларускай народнай музыкі, развучваюць беларускія танцы, спяваюць песні, знаёмяцца з народным тэатрам “Батлейка”.

     Усвядомленаму імкненню дзяцей да авалодання культурнымі эталонамі, ўзаемадзеянню ў калектыве спрыяюць арганізацыя з дзецьмі ісцэніровак па казках, фантазіраванне, прыдумванне гісторый, выкананне творчага задання. Малыя формы фальклора актыўна ўключаюцца ў вядучы від дзейнасці – гульню, у дадзеным выпадку – гульню- драматызацыю. Гульні-драматызацыі даюць шырокі прастор для выяўлення ў дзяцей творчых здольнасцей, самастойнасці, ініцыятывы. Жывая інтанацыя маўлення, вобразныя і свабодныя рухі, міміка, жэсты надаюць гульням дзяцей натуральнасць і праўдзівасць. Гульня-драматызацыя аказвае актывізуючы ўплыў на развіццё выразнага беларускага маўлення, паколькі яна спалучае разам гульнёвую матывацыю і камунікатыўную накіраванасць. Дзеці старшай групы могуць драматызаваць творы як для сябе, так і для маленькіх гледачоў, для сваіх бацькоў. Да гульні-драматызацыі неабходна падрыхтаваць разам з дзецьмі атрыбуты, элементы касцюмаў. Выхавацель кіруе гульнёй, нагадвае і ўдакладняе змест казкі, сочыць за дакладнасцю вобразаў.

     Вялікі выхаваўчы патэнцыял маюць народныя святы і абрады. Яны задавальняюць дапытлівасць дзяцей, іх эстэтычныя патрэбы, цягу рухаў, фарміруюць творчае мысленне, пабуджаюць да супрацоўніцтва, вучаць пазнаваць беларускую культуру. Поспех засваення мастацкіх твораў залежыць ад таго, наколькі яны зразумелыя дзецям і даюць магчымасць выконваць ролі адпаведных персанажаў, песень, суправаджаць спевы мімікай, рухамі.разгарнуць » / « згарнуць

Паважаныя бацькі!
Кожны чацвер у нашым дзіцячым садку мы размаўляем
на беларускай мове.
Размаўляйце, калі ласка, і вы з намі па-беларуску.

Роля бацькоў ў развіцці беларускага маўлення дзіцяці.

Засваенне дзецьмі беларускай мовы ажыццяўляецца ў спецыфічнай сітуацыі руска-беларускага блізкароднаснага двухмоўя. Для большасці дашкольнікаў першай мовай, на якой яны вучацца гаварыць і думаць, з'яўляецца руская. У той жа час, дзеці даволі рана далучаюцца да беларускай мовы, чуючы яе па радыё, тэлебачанні, ад дарослых і ў дзіцячым садзе, на асобных занятках.  Аднак, беларускамоўнае асяродзе ў дашкольнікаў адсутнічае. Больш за тое, дзеці могуць карыстацца рускай мовай нават тады, калі да іх звяртаюцца па-беларуску, ведаючы, што іх разумеюць. Такім чынам, маўленчыя сітуацыі, у якіх аказваюцца дзеці, не ствараюць у іх жыццёвай неабходнасці размаўляць па-беларуску. З іншага боку, стыхійнае авалоданне беларускай мовай прыводзіць да змешвання рускага і беларускага маўлення дзяцей. Такім чынам, гэта патрабуе спецыфічных падыходаў да навучання дзяцей беларускай мове.

Творы фальклору сваім зместам і формай найлепшым чынам дапамогуць ў гэтым. Паступова яны ўводзяць малога ў стыхію народнага слова, раскрываюць яго багацце і прыгажосць. З'яўляюцца ўзорам прыгажосці мовы і народныя казкі, якія спрыяюць засваенню ўсіх формаў мовы, даюць магчымасць выпрацоўкі ў дзяцей ўласных моўных навыкаў. Зараз дадзеная праблема становіцца яшчэ больш актуальнай - недахоп часу ў бацькоў. Адсутнасць актывізацыі беларускай мовы з боку бацькоў прыводзіць да праблем развіцця маўлення дзяцей. На жаль, дзіця больш часу праводзіць за кампутарам, чым у жывым асяроддзі.

З прычыны гэтага, творы народнай творчасці практычна не выкарыстоўваюцца нават ў малодшым узросце. Дашкольны ўзрост - гэта перыяд актыўнага засваення дзецьмі гутарковага маулення, станаўлення і развіцця ўсіх бакоў мовы: фанетычнай, лексічнай, граматычнай. Паўнавартаснае валоданне роднай мовай у дашкольным дзяцінстве з'яўляецца неабходнай умовай для разумовага, эстэтычнага, маральнага выхавання дзяцей. Чым раней дзеці чуюць беларускую мову, тым вальней яны будуць карыстацца ей ў далейшым.  Але жыццё ў рэчышчы народнай культуры не можа быць навязана бацькам. Яно можа быць толькі вынікам натуральнага выбару кожнага чалавека, які бачыць менавіта ў гэтым карысць для дзяцей і адчувае пульс роднай культуры ў самім сабе. Дзяцінства немагчыма ўявіць без казкі, таму што слухаць казкі, якія табе расказваюць тата і мама, бабуля ці дзядуля, ці добрая выхавацелька, калі бацькоў няма побач   гэта адно з правоў дзіцяці, запісаных у Канвенцыі аб правах дзіцяці. У ёй сказана, што дзіця мае права на зносіны і на ўвагу, на паўнавартаснае развіццё, на выражэнне сябе, на адпаведную свайму ўзросту і зразумелую ў гэтым узросце інфармацыю, а таксама на вывучэнне культуры свайго народу. Усё гэта ёсць у казках.

Казкі вучаць і перасцерагаюць, казкі звязваюць нашых пра-прадзедаў ды пра-прабабуляў з намі. Казкі -  гэта ўтульны сямейны вечар, калі клопаты вялікага свету засталіся за сценамі Вашага дому, а Вы і Ваш час належаць толькі Вашым дзецям. Калі мы гаворым пра Канвенцыю аб правах дзіцяці, у першую чаргу мы думаем пра глабальныя рэчы: пра мір, пра вайну, пра адукацыю, пра ежу, пра жытло і здароўе. Бясспрэчна, гэта вельмі важна. Але Ваша ўвага, Вашы абдымкі, Ваша сіла і абарона, Ваша пяшчота і клопат вельмі патрэбныя Вашым дзецям.

Казкі  -  гэта цэлы чароўны свет, у якім Вы падарожнічаеце разам, трымаючыся за рукі. Свет, у якім Ваша дзіця можа стаць веліканам і навучыць Вас, дарослага чалавека, чаму-небудзь новаму.

Размаўляйце, чытайце казкі сваім дзецям на беларускай мове. А мы вам у гэтым дапапожам.

"Роднае слова адчуць..."

«У пошуках найбольш дзейсных прыемаў i метадаў музычнага выхавання і навучання дзяцей багатую крынiцу ўяуляе для нас фальклор. Значная частка матэрыялаў (забаулянкi, калыханкi. дражнiлкi. прыказкi, байкi, прымаўкi), заснаваная на вуснай народнай творчасцi, дазваляе найбольш поўна выкарыстоўваць эмацынальны момант. Менавiта эмацыянальны фактар ёсць «адзiны сродак развiць разум дзiцяцi, навучыць яго i абаранiць дзяцiнства». Гэта выказванне належыць вядомаму педагогу В. А. Сухамлінскаму, якi шырока прымяняў у сваей практыцы так званы метад «эмацыянальнага абуджэння розуму». Ён лiчыў, што «...да таго часу, пакуль дзiця не адчула слова..., нельга наогул пачынаць навучанне грамаце, і калi настаўнiк робiць гэта, ён асуджае дзiця на цяжкую працу...».

Сказанае ў роўнай ступенi датычьцца i музычнай педагогiкі, бо творчыя веды ў дзяцей павiнны ўзнiкаць толькi ў вынiку практычнай дзейнасцi. Дзiцячая народная паэзiя прайшла доўгi шлях, пакуль увасобiлася ў тыя формы, якiя вядомыя нам i замацаваныя ў зaпicax. Запамiналася i перадавалася з пакалення ў пакаленне только тое, што адказвала натуральным запытам дзяцей. Захавалася тое, што па форме i змесце адпавядае разуменню, iнтарэсам i густам дзяцей. Вось чаму традыцыйныя народныя дзiцячыя творы - дасканалыя па форме ўзоры, яны часцей захапляюць прыгажосцю сваiх вобразаў.

Выхаванне i развiццё пачуцця рытму - гэта таксама сур'ёзная i цяжкая праблема. Найбольш глыбокае тэарэтычнае абгрунтаванне яе знаходзiм у У.Цяплова: «Усялякi рытм ёсць рух... У стварэннi i развiццi пачуцця рытму ўдзельнiчае ўсё наша цела. Без цялесных адчуванняў рытму не можа быць успрыняты рытм музычны».

Гiсторыкі лiчаць, што яшчэ у даўнiя часы музыка пачыналася з вылучэння рытму. Музычны рытм быу натуральным рытмам, народжаным мовай. Улiчваючы ролю рытмаў, якiя адпавядаюць рытмам мовы, з'явiлася iдэя аб выкарыстаннi ix у творчай рабоце з дзецьмi.

Забаўлянкi аказалiся даступным для малых матэрыялам: у ix прысутнiчае паэтычны тэкст, наяўнасць гульнi слоў, гукаперайманняў, якiя цiкавяць дзяцей i, як вынiк, стымулююць ix развiццё. Музычна-рытмiчныя забаўлянкi могуць быць выкарыстаны для:

- развiцця маўлення;

- фармiравання здольнасцi да праяўлення волі пры ўдзеле ў калектыўных каардынаваных дзеяннях.

Канкрэтны аналіз маўлення дзяцей трох, чатырох i нават пяцi гадоў паказаў, што часцей за ўсё яны робяць памылкi пры вымаўленнi слоў i гукаў. Вась чаму падбiраюцца забаўлянкi, у якiх вымаўленне асобных фанем i ix камбiнацый сустракаецца даволi часта. Такiм чынам, дзiця пры шматразовым паўторы можа легка ix вылучыць i засяродзiць на ix увагу. Разам з тэкстам ажыццяўляецца i паказ рухаў. Яны павiнны быць натуральнымi, нескладанымi, каб дзiцяцi не прыйшлося прыкладаць шмат намаганняў для ўсведамлення i засваення ix. Pyxi могуць быць наступныя: хадзьба, бег, скачкi, павароты тулава са становішча стоячы, седзячы, лежачы; махавыя pyxi рук, ног, плясканне; элементы масажу: паляпванне, пагладжванне. Для адчування рытмiчных забаўлянак падбiраецца адпаведны акампанемент, улiчваецца ўплыў сучасных мелодый на фармiраванне музычнага слыху, старанна падбiраецца тэмп, рытмiчны малюнак, рэгiстр, якiя характарызуюць пэўны вобраз.

Музычна-рытмiчныя забаўлянкi складаюцца з кароткачасовых частак. Кожная з ix мае сваю спецыфiку. У малодшых групах практыкаванне развучваецца i выконваецца разам з дарослым, у старэйшых групах -рэгулюецца дарослым.Уласны вопыт сведчыць аб тым, што музычна-рытмiчныя забаўлянкi - нескладаная форма арганізацыi музычнага выхавання. Рух, мова ў такт музыцы выклiкаюць у дзяцей шчырую радасць, такую ж, як i ад звычайных гульняў.

Рэкамендацыі для бацькоў:

Калі ў дзяцінстве дзіця адчуваў пачуццё жалю да іншага чалавека, радасць ад добрага ўчынку, гонар за сваіх бацькоў, захапленне ад судотыку з выдатным подзвігам, ён набыў эмацыйны вопыт. Тым самым будуць пабудаваны шляху для асацыяцый эмацыйнага характару, а гэта з'яўляецца асновай, падмуркам больш глыбокіх пачуццяў, умовай паўнавартаснага развіцця чалавека.

• Выхаванне маленькага патрыёта пачынаецца з самага блізкага для яго - роднай хаты, вуліцы, дзе ён жыве, дзіцячага саду.
• Звяртайце ўвагу дзіцяці на прыгажосць роднага горада
• У час прагулкі раскажыце, што знаходзіцца на вашай вуліцы, пагаворыце пра значэнне кожнага аб'екта.
• Дайце ўяўленне аб рабоце грамадскіх устаноў: пошты, крамы, бібліятэкі і г.д. Паназірайце за працай супрацоўнікаў гэтых устаноў, адзначце каштоўнасць іх працы.
• Разам з дзіцем прымайце ўдзел у працы па добраўпарадкаванні і азеляненні свайго двара.
• Пашырайце уласны кругагляд
• Вучыце дзіцяці правільна ацэньваць свае ўчынкі і ўчынкі іншых людзей.
• Чытайце яму кнігі пра радзіму, яе героях, пра традыцыі, культуры свайго народа
• Заахвочвайце дзіцяці за імкненне падтрымліваць парадак, прыкладныя паводзіны ў грамадскіх месцах.

"Вывучаем родную мову"

ВЕЛЬМІ ВАЖНА навучыць сённяшніх дзяцей з павагай ставіцца да беларускай мовы, а таксама бегла на ёй размаўляць. Яны мала чуюць родную мову ў шырокім ужытку, а таму маюць бедны слоўнікавы запас, іх маўленне знаходзіцца пад уплывам рускай мовы. Хоць наша ўстанова i з’яўляецца рускамоўнай, але мы шмат увагi ўдзяляем развiццю менавіта беларускага маўлення дзяцей.

Увесці рускамоўных дзяцей у атмасферу жывога беларускага слова, далучыць іх да багацця роднай мовы, адчуць яе прыгажосць, мелодыку, своеасаблівасць нам дазваляюць фальклорныя і лепшыя класічныя творы для маленькіх дзяцей: калыханкі, забаўлянкі, песенькі, казкі, вершы і інш. Гэта робіцца з мэтай развіцця першапачатковых навыкаў разумення мовы, умення паўтараць за выхавальнікам і па меры магчымасці самастойна ўзнаўляць узоры беларускага маўлення (асобныя словы, кароткія забаўлянкі, песенькі, лічылкі і г.д.), што служыць фарміраванню ў іх пачуццёвай асновы руска-беларускага двухмоўя.

Фарміраванне гутарковага беларускага маўлення з дзецьмi мы вядзём па наступных напрамках:

развіццё маўлення ў працэсе штодзённых узаемаадносінаў выхавальніка з дзецьмі ў роз- ных відах дзейнасці; 

• заняткi па развіццi беларускага маўлення; 
• самастойная маўленчая дзейнасць дзяцей.

Так, пры навучаннi дашкольнікаў малодшага ўзросту выхавальнiкi асаблiвую ўвагу ўдзяляюць рэпрадуктыўнаму беларускаму маўленню (завучванне і ўзнаўленне кароткіх паэтычных твораў), з дзецьмі сярэдняга ўзросту ажыццяўляюць навучанне прадуктыўнаму маўленню, г.зн. уменню будаваць самастойныя па змесце і форме выказванні на беларускай мове (расказванне па карціне, пра цацку або прадмет, з асабістага вопыту). У адпаведнасці з вучэбнай праграмай з дзецьмi сярэдняга i старэйшага ўзросту адзін раз на тыдні праводзім заняткі па развіцці беларускага маўлення, на якіх выхавальнікі актыўна выкарыстоўваюць дыдактычныя і народныя гульні, малыя формы фальклору, народныя казкі, апавяданні, вершы, загадкі і паданні, інсцэніруюць казкі, вершы і г.д.

 Пачынаем размаўляць па-беларуску!

Ветлівасць

Ветлівымі словамі дарослыя і дзеці карыстаюцца амаль штодня. Давайце праверым свае веды і пакажам прыклад ветлівых паводзін дзецям:

Дзякуем

Сардэчна дзякую! Я ўдзячны (удзячна) Вам! Дзякуй за дапамогу! Дзякуй за ўсё!

Просім прабачэння

Прабачце, калі ласка! Я прашу прабачэння! Вельмі шкадую, што нарабіў Вам клопату. Не сярдуйце, так атрымалася. Даруйце, мне вельмі непрыемна.

Радуемся

Вельмі добра! Цудоўна! Выдатна! Вось здорава! Якое шчасце! Вось гэта навіна! Мне вельмі прыемна! Я задаволены (задаволена)! Вы мяне ўзрадавалі! Мне гэта даспадобы! Гэта самая шчаслівая хвіліна ў маім жыцці! Я вельмі рады (рада)!

Жадаем

Жадаю шчасця! Каб Вы здаровы былі і радаваліся! Хай Вас Бог беражэ! Хай Вам шчасціць! Хай будуць здаровы Вашы родныя! Расці дужы (дужая) ды вялікі (вялікая)! Хай здзейсняцца ўсе спадзяванні! Бывайце здаровы, жывіце багата! Добрай дарогі! Хай усё будзе добра! Хай Вам лёс не здрадзіць!

Імёны

Для бацькоў імя сына ці дачкі — самае пяшчотнае і мілагучнае. Кожнае дзіця любіць, каб да яго звярталіся неяк асабліва. Камусьці падабаюцца памяншальныя ласкавыя формы імя, камусьці — толькі поўныя. Дзецям будзе цікава на некалькі хвілін акунуцца ў мінулае нашай краіны і даведацца, якія імёны існавалі раней на Беларусі.

Дарослы ведае, што кніга не толькі вучыць, развівае і выхоўвае дзіця, яна абуджае ў маленькім чалавеку самыя разнастайныя творчыя пачаткі, яна дапамагае дзіцячай фантазіі здабыць багатую вобразнасць і ўнутраны сэнс.

Дзіця не можа не гуляць, не выдумляць, не складаць. Гэта непазбежна, гэта яго спосаб пранікнення ў рэальную рэчаіснасць. Але што менавіта ён выдумляе? Як складае і чаму складае менавіта гэта? Якія маральныя і эстэтычныя прычыны праяўляюцца ў дзіцячай гульні, якая патроху, часцяком незаўважна для самога дзіцяці, становіцца яго сапраўдным жыццём? Свет чытання, свет кнігі з яе літаратурнымі і графічнымі выявамі, дапамагае даросламу насыціцца і накіраваць дзіцячае ўяўленне. Кніга падае дзіцяці прыклад творчасці, прыклад творчага стаўлення да рэальнага часу. Менавіта тут, на кніжнай старонцы, малыя сустракаюць ўпершыню гарманічнае адлюстраванне рэчаіснасці. Кніжка распавядае самае галоўнае, паказвае самае прыгожае.

Ёсць у дзіцячай літаратуры розныякнігі: вясёлыя і сумныя, але яны заўсёды жыццесцвярджальныя. Таму дзеці не могуць не любіць кнігу, таму радуюцца кнізе, як святу. А дарослыя павінны падрыхтаваць гэтую радасць, дапамагчы дзіцяці зразумець, адчуць кнігу ва ўсёй яе паўнаце.

Да нейкага ўзросту дзеці жывуць у казцы, як раўнапраўныя члены казачнага свету. І гэта натуральна, таму што казка блізкая і сугучная іх светаадчуванню. У самым пачатку жыцця яна сустракае дзяцей фантастычнымі вобразамі, займальнымі прыгодамі, маляўнічасцю і яркасцю свайго свету. Уся гэтая свежасць, чысціня, напеўнасць, гарманічная цэласць казкі служаць для маленькіх першым штуршком да развіцця фантазіі, мыслення, творчасці. Прастата і прыгажосць казачных герояў і іх учынкаў неабходныя дзіцячай свядомасці як першае адлюстраванне свету, сапраўдных чалавечых адносін у чыстым люстэрку сапраўднага мастацтва.

У кожнай казцы пракладзеная мяжа паміж Дабром і Злом. Яны непрымірымыя ворагі, яны знаходзяцца ў адвечнай барацьбе. І ў гэтым проціборстве заўсёды перамагае Дабро, заўсёды перамагае справядлівасць. Гэтая ідэя перамогі Дабра над Злом заўсёды пераканаўчая, таму што выношвалася і нараджалася разам з узнікненнем свядомасці людзей і ўдасканальвалася разам з яго развіццём, таму што працятая верай і надзеяй ўсяго чалавецтва ва ўрачыстасць добрых спраў. А вера гэтая падмацавана часам. Менавіта таму такая моцная казка і менавіта таму дзеці так вераць у яе. У амаль любой народнай казцы ўсё падпарадкоўваецца толькі дасканалым законам чалавечага быцця, тым ідэалам, якія прайшлі праверку многіх пакаленняў людзей, выкрышталізаваліся, сталі агульначалавечымі. І дзецям лёгка прыняць гэтыя ідэалы, лёгка пагадзіцца заканамернасцю.

Вельмі важна для дзяцей, што ў казцы герой, які ўвасабляе дабро, заўсёды станоўчы. Гэта ці непераможны волат, які абараняе свой народ, ці проста чалавек, які перамагае зло розумам, мудрасцю і знаходлівасцю. У любым выпадку станоўчага героя адрозніваюць розум, прыгажосць, умелыя рукі, альбо добрае чараўніцтва, а адмоўнага зло, пачварнасць і падступнасць. Таму дзеці любяць казачных герояў, вераць ім і пераносяць гэтую веру і любоў са свету казачнага ў свет рэальны.

Дзякуючы казцы, дзеці пачынаюць ўсведамляць найгалоўнейшыя ісціны чалавечага жыцця. Казка дапамагае фармаваць асновы маральнасці, маралі, па законах якой ім трэба будзе жыць. Тая самая простая, найпростая казка, якую мы, стаўшы дарослымі, пачынаем лічыць дзіцячай забавай.

Чытайце з дзецьмі як мага больш, а галоўнае пагаварыце, пра што прачыталі!

Мастацкая літаратура і творы фальклору, прапанаваныя для чытання дзецям:

Беларускія народныя песенкі і пацешкі твораў беларускіх пісьменнікаў

У. Юрэвіч. «Бярозчыны валёнкі»; А. Кобец-Філімонава. «Сем мастакоў»; Я. Брыль. «Жыў-Быў вожык».

Беларускія народныя казкі

“Курачка-Рабка”, “Былінка і верабей”, “Зайкава хатка”, “Каза-манюка”, “Пчала і муха”, “Муха-пяюха”, “Коцік, пеўнік і лісіца”.

Творы беларускіх паэтаў

Т. Кляшторная “Ветлівыя словы”, “Шпак”, “Дожджык”, “Паўцякалі цацкі”, “Не сквапная”; В. Рабкевіч “Едзе восень”; С. Сокалаў-Воюш “Блакіт нябёс”, “Алоўкі”, “Елка”; А. Дзеружынскі “Пралеска”; А. Прохараў. “За адвагу”; Я. Колас ”Сонца грэе, прыпякае”, “Храбры певень”; Я. Купала “Лістапад”; Я. Журба “Першыя сняжынкі”, “Дзед Мароз”; З. Бядуля “Мае забавы”; М. Хведаровіч “Свеціць, як сонца, ад самай калыскі”; Л. Пранчак “Завіруха”; Э. Агняцвет “Маме”; А. Бадак “Мышка”, “Беларусачка”; С. Грахоўскі “Сонечная сцежка”; А. Грачанікаў “Сон”; Л. Рашкоўскі “Я хачу салдатам стаць”; К. Цвірка “Коцікі”; В. Лукша “Вясёлка”.